Kenmerken stress
Wat is stress?
Stress is een vorm van spanning die bij het leven hoort. Het is een natuurlijke fysiologische reactie die ons in staat stelt om te reageren op uitdagende situaties. Het kan ontstaan door fysieke, mentale of emotionele uitdagingen, zoals een deadline op werk, financiële zorgen, verlies van een dierbare, relatieproblemen, etc. Ons lichaam reageert hierop door hormonen vrij te geven die ervoor zorgen dat we alert worden en snel kunnen reageren.
We hebben allemaal wel eens te maken met stressvolle gebeurtenissen. Het is daarbij belangrijk om onderscheid te maken tussen gezonde stress, die we goed aankunnen en die ons vooruit helpt en stimuleert, en ongezonde stress, die ons welzijn en functioneren op negatieve wijze beïnvloedt, vooral wanneer stressfactoren te lang aanhouden.
Als stress chronisch of overweldigend wordt, kan dit leiden tot ernstige psychische en fysieke gezondheidsproblemen. Daarom is het belangrijk om signalen van stress en overbelasting te herkennen, zodat je tijdig actie kunt ondernemen om je stress te verminderen en de balans in je leven te herstellen.
Gezonde en ongezonde stress
Stress is niet per definitie slecht voor ons. Een bepaalde mate van spanning kan juist positieve effecten hebben op ons functioneren. Dit noemen we gezonde stress, of positieve stress. Het is een tijdelijke vorm van spanning die ons helpt om optimaal te presteren, zoals de spanning die je voelt voor een sollicitatiegesprek, een examen, optreden of een andere spannende gebeurtenis. Gezonde stress verdwijnt daarna weer, het lichaam keert dan terug in een toestand van rust.
Gezonde stress is een normaal onderdeel van het leven en helpt je om alert te zijn, geconcentreerd te kunnen werken en het stimuleert je creativiteit, groei en persoonlijke ontwikkeling. Het is belangrijk om een balans te vinden tussen gezonde stress en ontspanning, zodat je optimaal kunt functioneren in je dagelijks leven.
Wanneer stress niet gunstig is en als een onaangename gebeurtenis wordt ervaren, spreken we van ongezonde stress, of negatieve stress. Stress is ongezond wanneer je te lang, te vaak en te heftig spanning voelt en je geen tijd kunt of wil nemen voor ontspanning. Deze spanning kan allerlei oorzaken hebben, zoals een hoge werkdruk, problemen op werk, spanningen in je gezin, of nare gebeurtenissen en tegenslagen.
Ongezonde stress kan grote impact hebben op je fysieke, mentale en emotionele gezondheid. Omdat langdurige en intense stressklachten kunnen leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, is het belangrijk om op een goede manier met spanningen om te gaan. Door bewust te zijn van tekenen van ongezonde stress, kun je actie ondernemen om de stress te verminderen en je welzijn verbeteren.
Chronische stress
Bij chronische stress is de balans tussen draagkracht (dat wat je aankunt) en draaglast (wat er van je wordt gevraagd) langdurig verstoord en kunnen er stressklachten optreden. Als er niet tijdig wordt ingegrepen, kunnen de stressklachten leiden tot chronische klachten: burn-out, chronische moeheid, spanningsproblemen, angstklachten, nervositeit en depressie, maag- en darmproblemen, nek- en schouderklachten.
Door stressklachten tijdig te herkennen en er op een gezonde manier mee om te gaan, kun je overspannenheid en burn-out voorkomen. Het is belangrijk om stressklachten serieus te nemen en professionele hulp te zoeken indien nodig. Geef jezelf de tijd en ruimte om te herstellen en te werken aan een gezonde balans in je leven.
Heb je vragen of wil je ondersteuning bij het aanpakken van je stress, overspannenheid of burn-out? Neem dan gerust contact op voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek.
Oorzaken en symptomen van stress
Oorzaken van stress
Stress is een natuurlijke reactie van ons lichaam op uitdagende situaties of hoge druk. Stress kan worden veroorzaakt door zowel externe oorzaken (werkgerelateerde factoren, privésituaties) als interne oorzaken (persoonlijke factoren en eigenschappen). Deze factoren hangen vaak samen en kunnen elkaar ook beïnvloeden.
De oorzaak van ongezonde stress en overbelasting is in de basis dat je draagkracht niet in balans is met je draaglast: dat wat je te dragen hebt is groter dan wat je op dat moment kunt dragen.
-
Draaglast
Draaglast is de totale belasting die je als mens ervaart. De eisen die aan je gesteld worden, kunnen te groot worden. Het gaat hierbij om factoren buiten jouw persoon: het zijn oorzaken in de situatie. Ze worden ook wel 'belastende omstandigheden' genoemd. Dit omvat onder andere werk-, school- en levensdruk, sociale verplichtingen, gezinsverantwoordelijkheden, financiële zorgen en persoonlijke uitdagingen.
De oorzaken variëren van alledaagse stresssituaties tot chronisch stressvolle omstandigheden en ingrijpende levensgebeurtenissen. Vaak is er een wisselwerking en versterken ze elkaar. Zo kunnen ingrijpende gebeurtenissen in je privéleven ervoor zorgen dat er minder energie overblijft voor je werk, of kun je je werk prima aan totdat één van je kinderen ziek wordt.
Enkele veelvoorkomende oorzaken van een (te) hoge draaglast zijn:
Hoge werkdruk, hoge taakeisen en/of lange werktijden
Gebrek aan autonomie of controle over het werk
Onduidelijke verwachtingen en doelen
Gebrek aan voldoening en waardering in het werk
Gebrek aan ondersteuning op de werkvloer
Conflicten met collega's of leidinggevenden
Disbalans tussen werk en privéleven
Relatieproblemen, spanningen in het gezin of de opvoeding van kinderen
Familiekwesties, zoals conflicten of zorg voor een ziek familielid
Gebrek aan sociale steun
Rouw en verlies, zoals verlies van een dierbare, een scheiding of een andere vorm van verlies
Gezondheidsproblemen
Financiële zorgen
Onverwerkt trauma en traumatische gebeurtenissen
Los van elkaar zorgen deze situaties meestal niet voor al te veel problemen. Het gaat pas mis als ze opstapelen. Werkproblemen, een relatiebreuk en dan ook nog problemen met je gezondheid? Dan is de draaglast al fors en zul je er flink wat draagkracht tegenover moeten zetten.
-
Draagkracht
Draagkracht is de mate waarin iemand in staat is om verschillende stressoren het hoofd te bieden en ermee om te gaan. Dit omvat fysieke, emotionele en mentale aspecten, zoals veerkracht, coping vaardigheden, gezondheid, voldoende tijd voor rust en ontspanning en ondersteuning van anderen.
De mate waarin mensen gevoelig zijn voor stress, verschilt per persoon. Sommige mensen zien deadlines, het organiseren van een feestje of de opvoeding van kinderen als een uitdaging, terwijl anderen dergelijke situaties juist meer als een bron van spanning ervaren. De situatie alléén is dus niet doorslaggevend bij het ontstaan van stressklachten. Minstens zo belangrijk is de vraag hoe je met stressvolle situaties omgaat en hoe je deze benadert.
Enkele karaktertrekken en eigenschappen die mensen gevoeliger maken voor stress en de draagkracht verminderen, zijn:
Perfectionisme, veel van jezelf verwachten
Ambitie, prestatiegerichtheid, competitiedrang
Haast hebben, niet “niets” kunnen doen, vaak twee dingen tegelijk doen
Veel van jezelf eisen en ‘moeten’
Groot verantwoordelijkheidsgevoel
Grote betrokkenheid bij gezin of werk
Streven naar waardering van anderen
Moeite met ‘nee’ zeggen, grenzen stellen of voor jezelf opkomen
Gebrek aan sociale steun of moeite met steun vragen
Veel ballen hoog willen houden, vaak ten koste van jezelf
Te weinig tijd voor rust en ontspanning
Te weinig zelfzorg
Gevoel weinig invloed te kunnen uitoefenen op de omgeving en het eigen leven
Deze persoonlijke factoren en eigenschappen hangen vaak samen en kunnen elkaar ook beïnvloeden en versterken. Het is belangrijk om je eigen stressgevoelige eigenschappen te begrijpen, coping vaardigheden te ontwikkelen en je draagkracht te versterken. Zo kun je overbelasting, overspanning en burn-out voorkomen.
Symptomen van stress
Stress kan tot uiting komen in uiteenlopende fysieke, emotionele, cognitieve en gedragsmatige symptomen. Bij stress krijg je vaak eerst alledaagse klachten, deze klachten kunnen voor iedereen verschillend zijn. De een krijgt bijvoorbeeld hoofdpijn, een ander slaapt slecht en een derde voelt zich continu gehaast.
Duurt de stress lang en heb je geen tijd om te herstellen, dan worden de gevolgen op steeds meer gebieden merkbaar. Zie hieronder de belangrijkste klachten bij stress op een rijtje.
Lichamelijke symptomen
Hoofdpijn: Stress kan leiden tot spanningshoofdpijn of migraineaanvallen.
Spierpijn: Gespannen spieren, nek- en rugpijn zijn veelvoorkomende symptomen van stress.
Vermoeidheid: Overmatige stress kan leiden tot een gevoel van uitputting en vermoeidheid.
Maagklachten: Stress kan maagproblemen veroorzaken, zoals buikpijn, misselijkheid, braken of diarree.
Hartkloppingen: Een snellere hartslag en verhoogde bloeddruk zijn reacties op acute stress.
Zweten: Overmatig zweten, vooral handen en oksels, kan een teken van stress zijn.
Duizeligheid: Stress kan duizeligheid en evenwichtsproblemen veroorzaken.
Ademhalingsproblemen: Snelle of oppervlakkige ademhaling, of het gevoel hebben dat je niet genoeg lucht krijgt.
Emotionele symptomen
Angst: Een gevoel van zorgen, nervositeit of angst.
Prikkelbaarheid: Je kunt snel geïrriteerd raken en moeilijkheden hebben om met anderen om te gaan.
Depressie: Langdurige stress kan leiden tot depressieve gevoelens, zoals verdriet, hopeloosheid en een gebrek aan interesse in activiteiten.
Verhoogde emotionaliteit: Het ervaren van stemmingswisselingen, huilbuien of onverklaarbare woede.
Onrust: Een gevoel van onrust en spanning, niet meer tot rust komen, je opgejaagd voelen.
Cognitieve symptomen
Concentratieproblemen: Moeite hebben om je te concentreren, beslissingen te nemen of helder te denken.
Vergeetachtigheid: Vergeten van eenvoudige dingen of gebeurtenissen.
Piekeren: Herhaalde zorgen, gedachten of beelden die moeilijk te controleren zijn.
Negatief denken: Een pessimistische kijk op de toekomst en moeite hebben met positief denken.
Gedragsmatige symptomen
Veranderingen in eetlust: Een verlies van eetlust of juist meer eten dan normaal.
Slaapproblemen: Slapeloosheid, moeilijk in slaap vallen, vaak wakker worden tijdens de nacht of vroeg wakker worden.
Verhoogd gebruik van alcohol of drugs: Sommige mensen gebruiken alcohol, tabak, of drugs om met stress om te gaan.
Sociale terugtrekking: Het vermijden van sociale contacten of activiteiten die eerder plezierig waren.
Herken je veel van deze klachten? Neem ze serieus!
Neem contact op voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek.
Zonder druk of verplichtingen.
Build your
happiness
